“THẦY PHÙ THỦY” TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ.

 

“THẦY PHÙ THỦY” TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ.

Tôi muốn viết về cô, một người thầy, một đồng nghiệp, một người bạn, một bậc “thầy phù thủy” dạy học vật lý mà bất cứ ai là giáo viên lý hay học sinh học chuyên từ những năm 2013 trở về trước đều biết đến và yêu mến kính trọng, đó là cô Phạm Thị Hồng Mai – một cựu giáo viên, tổ trưởng bộ môn vật lý của trường Chuyên Hạ Long.

Cô bắt đầu dạy môn vật lý cho lớp chuyên toán khóa 96-99 của chúng tôi hồi năm lớp 11, từ đó cô đã phù phép khiến tôi trở nên yêu thích môn vật lý. Sau khi tốt nghiệp loại giỏi lớp 12 được vào thẳng bất kỳ một trường đại học nào, thì tôi đã quyết định lựa chọn học khoa Vật lý trường ĐHSPI HN, một bước ngoặt trong sự nghiệp, khiến sau này cứ mỗi khi gặp khó khăn vất vả tôi lại về bên cô để giả than phiền: tất cả là do cô mê hoặc em lựa chọn môn lý đó, và rồi sau những thành công trong sự nghiệp thì tôi cũng lại chạy về bên cô để chia vui và cảm ơn cô. Đồng hành gắn bó cùng nhau hơn 20 năm mà tôi chưa lúc nào hết khâm phục ngưỡng mộ cô và có cố gắng đến mấy tôi cũng thấy kiến thức hiểu biết về Vật lý của mình có lẽ chẳng bao giờ bằng được người thầy lớn đó.

Nhớ mãi lần đầu cô vào lớp dạy chúng tôi đã để lại cho chúng tôi một ấn tượng là: cô vật lý mới của chúng tôi trông rất bình thường, không xinh đẹp, đã chững tuổi rồi, ăn mặc giản dị, người béo đậm, khuôn mặt tròn xoe đầy đặn, mắt húp híp, đôi lông mày thưa thớt màu hung, mái tóc xoăn chắc xoăn tự nhiên được cô bện 2 bên gọn gàng trông thật ngộ nghĩnh cute so với tuổi. Ấy thế mà từ khi bắt đầu nghe cô giảng thì những tiếng nói cười im bặt, đố các bạn trong lớp tôi có thể không tập trung hoặc ngủ được trong giờ của cô đấy, bởi cô có sức lôi cuốn hấp dẫn đặc biệt, miệng nói, mắt nói, tay chân như múa, cả cơ thể của cô cũng hòa theo kiến chúng tôi không thể rời sự chú ý. Chúng tôi chăm chú nghe giảng, không tiết dạy vật lý nào của cô mà cảm giác bị khô khan nhàm chán, chúng tôi luôn được nghe cô kể chuyện, mào đầu đặt vấn đề vào bài giảng là những câu dẫn thú vị, là những câu chuyện khiến chúng tôi há hốc mồm nghe vì tò mò, rồi bất chợt phát hiện ra rằng cô đã đưa chúng tôi vào bài giảng từ bao giờ, thế rồi cứ đến mỗi khi một kiến thức mới, khó, trọng tâm được cô đưa ra xong, đầu chúng tôi đang căng ra để nạp thì cô lại dừng lại vài giây, mắt nhìn chúng tôi không nói, nhưng cái tay cô theo thói quen cứ đưa lên miệng cắn móng mãi, đôi mắt nhìn thấu suy nghĩ của chúng tôi, cả lớp im phăng phắc, đó là khoảnh khắc quý giá để chúng tôi ngấm kiến thức và suy ngẫm lời cô vừa nói, đứa nào hiểu bài rồi thì cứ thư giãn nhìn cô cắn móng tay không biết sao cô thích hành động đó đến vậy, móng tay cô cụt ngủn cả rồi mà! Tiết học chậm vài phút rồi bỗng vỡ toang bởi tất cả đồng loạt cười vì một câu nói vui đùa nào đó của cô. Cuối giờ cô thường hay đặt một câu hỏi khó và thú vị, đứa nào trả lời xong cũng hồi hộp không biết đúng hay sai. Có khi đúng mà cô cứ không tỏ vẻ gì là đúng, cô hỏi có bao nhiêu bạn đồng ý với ý kiến trả lời của bạn. Vậy là cô biết tỏng số còn lại trong chúng tôi có ai đang lơ tơ mơ hay đang chưa hiểu bài. Có khi trả lời sai nhưng trước biểu hiện lắng nghe gật đầu nhè nhẹ của cô tỏ vẻ đồng tình khiến chúng tôi lại nghĩ mình đang đúng, cô lại mào tiếp và khiến chúng tôi cứ từ cái hiểu sai này sang cái ngộ nhận khác, để rồi vào ngõ cụt mới biết: A, cô ‘cao thủ’ quá! Vậy là cô đã chỉ ra cho chúng tôi cái sai bằng một cách là nếu giả sử câu trả lời đó là đúng thì dẫn đến những hệ quả vô lý thế nào, khiến chúng tôi được khắc sâu kiến thức hơn, hiểu bản chất hơn, mà không bao giờ bị cô mắng hay phê bình vì mình sai. Và mỗi câu hỏi cô đưa ra đều khiến chúng tôi tò mò, háo hức, vắt não mà suy nghĩ, chứ không bao giờ đặt một câu hỏi thừa hay câu hỏi mà nghe cái trả lời được ngay đâu, nên ai trong số chúng tôi trả lời đúng thì cảm thấy tự hào vui sướng lắm. Cô cứ say mê, cứ nhẹ nhàng rồi lại thoăn thoắt, cứ chậm rãi lắng nghe để rồi lại giảng giải, nét chữ nhỏ xinh trình bày bảng thoáng đãng đầy đủ ý, hết tiết là vừa hết bảng không thừa không thiếu, kiến thức đi dần từ dễ đến khó rất logic dễ hiểu. Thật lạ lùng! Chúng tôi hiếm khi thấy cô mệt mỏi, đôi mắt cô khi giảng cứ lấp lánh như ánh sao, miệng cô duyên lắm chúng tôi bị cuốn hút theo từng cử chỉ trên nét mặt cô và càng ngày chúng tôi càng nhận ra cô trẻ trung, duyên dáng và xinh đẹp hơn rất nhiều so với lúc đầu chúng tôi nhìn về cô, cô càng trở nên đẹp và rực rỡ hơn khi cô say sưa trên bục giảng. Phải gọi cô là phù thủy trong dạy học vì cô có khả năng biến bài khó thành dễ, nhàm chán thành thú vị, biến bài giảng nặng kiến thức hàn lâm thành một bài nhẹ nhàng thực tế, biến những học trò sợ lý thành giỏi lý, biến tiết học hạn hẹp chỉ 45 phút thành khoảng thời gian truyền tải tình yêu, lòng ham thích môn vật lý tới học trò như bất tận  Hình ảnh và phong cách giảng bài của bậc “thầy phù thủy” đầy phép màu ấy tới giờ vẫn in đậm trong tâm trí tôi.

Sau này về tốt nghiệp và trở về trường và được là đồng nghiệp của cô vài năm trước khi cô về hưu là cả một điều may mắn với tôi nói riêng và thế hệ GV trẻ trong tổ bộ môn vật lý- công nghệ kỹ thuật của trường Chuyên Hạ Long. Được cô dìu dắt chỉ bảo, được dự giờ những tiết học nhẹ nhàng thú vị của cô, được dự các tiết chuyên đề HSG của cô, được cô dự giờ rút kinh nghiệm, được chia sẻ kinh nghiệm và tài liệu…đã khiến thế hệ giáo viên trẻ của tổ bộ môn chúng tôi trưởng thành và ngày càng gặt hái nhiều thành công trong sự nghiệp. Nhớ lại kỷ niệm trước mỗi lần tổ chuẩn bị cho cuộc thi GĐGVG cấp tỉnh, ngay cả khi cô đã về hưu, nhưng trước sự lo lắng của chúng tôi, cô đã sắp xếp đến nghe giảng thử rồi rút kinh nghiệm và động viên cho từng người, Những gợi ý tuyệt vời về ý tưởng thiết kế bài giảng khiến chúng tôi tự tin thêm rất nhiều vì như đã gỡ được nút thắt khó nhất của bài giảng. Cô có những mở bài và dẫn dắt vấn đề khéo léo tự nhiên mà thú vị, độc đáo không giống bất cứ khuôn mẫu nào, rất sáng tạo và nghệ thuật, kiến thức vừa chuẩn chỉ vừa chuyên sâu… Kết quả thi GVG Tỉnh của đội GV lý trường chuyên Hạ Long thật rực rỡ. Năm đó chị Đỗ Thị Diệu Thúy và chị Phạm thị Hương còn đạt điểm cao nhất giải thi. Trong số các giáo viên của tổ chuyên môn: Chị Đỗ Thị DiệuThúy phát triển từ thành công trong giảng dạy đạt nhiều thành tích cao đã được đề bạt chức danh phó hiệu trưởng nhà trường, chị Nguyễn Thu Hằng - hiện là tổ trưởng chuyên môn tổ Vật lý- CNKT đã có rất nhiều thành tích trong công tác bồi dưỡng HSG của Tỉnh, cả hai đều là học trò của cô.

Sau này được nghe thêm nhiều câu chuyện về cô, và được nhiều lần nghe cô kể chuyện tôi lại càng khâm phục cô hơn, cô tốt nghiệp ĐHSP Thái Nguyên ra trường 9/1980, về dạy 1 năm tại trường tổ chức cán bộ tại Hoành Bồ, sau đó năm 1981 cô về dạy ở trạm dự bị Đại học thời thầy Bằng còn là hiệu trưởng đầu tiên, toàn dạy hs lớn tuổi hơn cô nhiều và rồi công tác ở trường Chuyên Hạ Long cho tới khi về hưu. Trong suốt thời gian công tác tại Trường chuyên Hạ Long, cô lúc nào cũng tràn đầy tâm huyết bồi dưỡng HSG cho nhà trường và tỉnh QN. Cô truyền lửa và tình yêu môn vật lý cho cả học sinh chuyên toán và một hs chuyên toán khóa 1982-1992 cũng đạt được giải quốc gia môn vật lý;  cô đã có những học sinh đạt giải nhì quốc gia môn vật lý đầu tiên của tỉnh trong khóa chủ nhiệm chuyên lý của cô năm 1991-1994. Cô là tấm gương điển hình tự học tự nghiên cứu và trưởng thành góp công sức lớn trong việc đào tạo đội ngũ HSG và cả đội ngũ giáo viên cho tỉnh QN. Những buổi học chuyên môn, tập huấn hè cho giáo viên toàn Tỉnh, tập huấn thay đổi sgk, đổi mới chương trình…không thể thiếu cô- người báo cáo viên giỏi tràn đầy tâm huyết và yêu nghề. Có rất nhiều giáo viên trường cấp 3 trong tỉnh đã được cô dự giờ rút kinh nghiệm góp ý khi giám định GVG, thậm chí giải đáp giúp các vấn đề còn chưa rõ về chuyên môn. Cô là niềm tự hào của trường Chuyên HL nói riêng và Tỉnh QN nói chung.

Tôi nhớ có dịp đến chơi thăm cô và phỏng vấn cô vài câu hỏi:

- Cô có lời nào nhắn nhủ cho thế hệ giáo viên trẻ dạy Vật lý không ạ?.

 Cô nói ngay: “đừng tham kiến thức, đừng nói như súng liên thanh, hãy biết tạo khoảng lặng quý giá, hãy hướng tới học sinh xem cái gì là cần thiết với chúng để mà nói, cái gì nó có thể tự học thì để nó tự học, quan trọng là muốn nó tự học thì phải để cho nó yêu thích bộ môn, vậy hãy gắn vật lý với giá trị thực tiễn, lựa chọn kiến thức dạy để trò sau đó vận dụng để làm được gì…, và đừng coi thường việc ghi bảng ngay cả khi kết hợp trình chiếu”.

Tôi hỏi tiếp: Cô ơi, sau khi về hưu thì điều gì khiến cô thấy hài lòng về sự nghiệp của mình?.

 Cô ngưng lại và nói với đôi mắt lấp lánh đầy cảm động: đó là sự ghi nhận của học sinh và phụ huynh. Học sinh của cô rất nhiều anh chị thành đạt nắm giữ vị trí trọng trách trong xã hội vẫn tình cảm nhớ đến cô, có những học sinh còn nhiều khó khăn bất hạnh trong cuộc sống cũng trở về tâm sự với cô thân thiết như mẹ con. Còn về phía phụ huynh, cô nhớ mãi câu nói của một phụ huynh là quan chức cao trong tỉnh có con là học trò cũ thành đạt, khi đến thăm cảm ơn cô đã nói: “chúng tôi không khoe được của, không khoe chức quyền, mà chúng tôi tự hào khoe về con cái, mà con giỏi giang thành đạt chính là nhờ công lớn của các thầy cô”. Đó chính là thành công lớn của cô trong sự nghiệp giảng dạy của mình.

Khâm phục, kính trọng, biết ơn và yêu thương người thầy phù thủy ấy, tôi thay mặt thế hệ học trò của cô, thay mặt những đồng nghiệp tổ VL- CNKT trường THPT Chuyên Hạ Long, kính chúc cô luôn vui khỏe và gặp nhiều may mắn và hạnh phúc trong cuộc sống. Chúng em sẽ gặt hái thêm nhiều thành công trong sự nghiệp và cuộc sống để đáp lại sự dìu dắt tận tâm của cô.

Ngày 30/8/2020

                                                                                Người viết: Đoàn Thu Hiền- gv Vật lý.

                                                                Tổ: Vật lý - CN trường THPT Chuyên Hạ Long.